Skatturinn og dauðinn

Viðhorf, Morgunblaðið, 30. janúar, 2007

Því miður hefur aldrei náð fótfestu í íslenskunni orðtæki sem er vel þekkt í hinum enskumælandi heimi, og mér er nær að halda að flestir Íslendingar þekki vel - enda erum við jú hluti af hinum enskumælandi heimi, hvað sem hver segir. Eins og fyrirsögn þessa pistils bendir til á ég þarna við það orðtæki að tvennt sé óumflýjanlegt, skatturinn og dauðinn.

Það væri gaman ef til væri einhver almennileg íslensk útgáfa af þessu orðtæki vegna þess að þá væri hægt að skrifa pistil um að nú hefði afsannast hið fornkveðna að tvennt væri óumflýjanlegt, skatturinn og dauðinn. Allt sem maður þyrfti væru peningar til að hafa tekjur af, þá slyppi maður við skattinn.

Og ef hægt er, eftir allt saman, að sleppa við annað af þessu tvennu sem hið fornkveðna segir að sé með öllu óumflýjanlegt, hví skyldi þá ekki hvarfla að manni að það megi líka komast undan hinu? Það er að minnsta kosti ekki undarlegt að fólki þyki eftirsóknarvert að komast hjá því að greiða skatta (nema til málamynda) vegna þess að þannig kemst maður líklega næst því að renna manninum með ljáinn úr greipum.

Auðvitað dettur engum í hug í raun og veru að hann komist hjá því að deyja þótt hann komist hjá því að borga skatta. Þótt eftirsóknarvert sé að borga ekki nema tíu prósent í skatt vegna þess að þá getur maður gert og keypt allt það sem hugurinn girnist og gott betur, er það samt þrátt fyrir allt ekki meginástæðan fyrir því að það er eftirsóknarvert að komast í þennan úrvalshóp íslenskra (ekki)skattgreiðenda.

Það er jú kjarni málsins. Með því að komast hjá því að greiða skattinn getur maður orðið vellauðugur og þar með stigið upp úr múgnum - slitið sig frá plebeianum sem streðar og streðar en tekst aldrei að losa sig við yfirdráttarlánið og getur því aldrei sýnt neinn árangur erfiðis síns. Hann er hinn eiginlegi leiguliði bankans, sem aftur á móti er vísast í eigu mannsins með fjármagnstekjurnar.

Eins og allir ístrubelgirnir sem hamast árum saman á handlóðunum í ræktinni án þess að svo mikið sem móti fyrir magavöðvunum á þeim. Hinir fáu sem aftur á móti ná að losa sig við ístruna og leiða fram í dagsljósið þessa átta litlu vöðva, líkt og þeir hafi grafið upp gullæð, eru í hópi sigurvegaranna. Því til sönnunar geta þeir sýnt öðrum hnyklaða magavöðvana. Þeir eru í úrvalshópnum.

Varla nema von að hinir sem aldrei losna við ístruna verði súrir og fyllist jafnvel grunsemdum um að magavöðvatröllin noti ólögleg meðul.

En það er með öllu fráleitt að ætla að tryggja jöfnuð með því að krefjast þess að allir skuli hafa ístru. Skattfríðindin sem fylgja fjármagnstekjum eru því ekki aðeins til þess gerð að tryggja að ekki verði farið með fjármagnið úr landi, heldur eru stjórnvöld með þessum hætti að veita þeim sem hafa sérstaka hæfileika tækifæri til að rækta þessa hæfileika og njóta ávaxtanna.

Þetta er í raun og veru afskaplega jákvætt og sýnir að ein frumforsenda fjármagnstekjuskattsins er siðferðileg, og að hann snýst þrátt fyrir allt ekki bara um peninga.

En fjármagnseigendur eru raunar ekki eini hópurinn í þjóðfélaginu sem stjórnvöld hafa ákveðið að hygla með þessum hætti heldur njóta þeir sem stunda landbúnað einnig sérstakrar fyrirgreiðslu, þótt ekki sé með nokkrum hætti unnt að leggja að jöfnu veraldlegt hlutskipti bænda og fjármagnseigenda. En meginforsenda niðurgreiðslna í landbúnaði er siðferðisleg - nefnilega sú afstaða að það beri að tryggja afkomu dreifbýlisins.

Vissulega má spyrja hvers vegna stjórnvöld veiti þessum tveim hópum sérstakan stuðning til að sinna því sem hugur þeirra stendur til, en ekki einhverjum öðrum, eins og til dæmis iðnaðarmönnum eða vísindamönnum. En það er ekki síður athyglisvert að velta því fyrir sér hvers vegna þjóðinni virðist almennt vera mjög uppsigað við að bændur njóti stuðnings, en hefji aftur á móti hinn sérkjarahópinn - fjármagnseigendur - upp til skýjanna með því að fjalla í fjölmiðlum sínum um hann og allt sem hann aðhefst eins og um hálfguði sé að ræða.

Það þykir sjálfsagt mál, og til marks um réttlætiskennd, að fréttamenn saumi að landbúnaðarráðherra vegna niðurgreiðslna til bænda, en þeir eru fáir sem láta sig hafa það að spyrja fjármálaráðherrann beittra spurninga um fjármagnstekjuskattinn.

Og meðal fjölmiðlunga sem fara hvað mest á bloggsíðum þykir fátt jafn púkó og að gagnrýna fjármagnseigendur sem láta skína í peningana sína, eins og löngum hefur verið háttur nýríkra. (Kannski eru þessir bloggarar bara að reyna að halda sér í náðinni hjá auðmönnunum í von um vinnu hjá þeim, en það er önnur saga).

Þessi upphafning fjármagnseigendanna - endalausar fréttir um fjárfestingar þeirra og innbyrðis baráttu þeirra - verður þeim mun undarlegri í ljósi þess að flestir neytendur fjölmiðlanna sem þessar fréttir flytja lifa ekki í sama heimi og fjármagnseigendurnir, eins og Morgunblaðið benti réttilega á í forsíðufréttaskýringu um daginn.

Heimur neytandans markast af bæði dauðanum og skattinum - þetta eru hinar óhjákvæmilegu staðreyndir lífs neytandans - en heimur fjármagnseigandans er ólíkur að því leyti að hann markast einungis af dauðanum.

Athugasemdir

[Magnús Vignir Árnason, 31.1.2007 kl. 21:50]

Sæll Kristján

Frábær grein og skemmtilegar samtengingar með féð og sauðféð annarsvegar og skattinn og dauðann hinsvegar. Ég leyfði mér að vitna í þá síðarnefndu í skrifum mínum um nýjasta nefskattinn. Gaman væri ef þú gæfir þér tíma til að lesa eitthvað af mínum skrifum og segja mér hvort ég er á villigötum þar sem ég er nýbyrjaður í blogginu og hef ekki fengið mörg álit ennþá. En allavega verð ég seint sakaður um að hlífa fjármagnseigendum og seðlaveifurum en vonandi kostar það mig ekki vinnuna.  En eins og einn góður maður sagði "ég get alltaf farið aftur að smíða,,